Steeds minder mensen gebruiken de Friese taal. Uit onderzoek in opdracht van de Fryske Akademy blijkt dat het percentage Friezen dat thuis Fries spreekt tussen 1994 en 2016 is gedaald van 55 naar 49 procent. Om die daling tegen te gaan wil gedeputeerde Sietske Poepjes strenger optreden met echt straffen en zelfs door mensen te dwingen.
Nou ben ik persoonlijk niet zo'n voorstander van straf en dwang, maar Sietske heeft wel een punt. Ik moest laatst bellen met een officiële instantie hier in Friesland. Toen er werd opgenomen, begon ik in het Fries. Ik stelde mijn vraag, maar nog voordat ik was uitgesproken, hoorde ik aan de andere kant van de lijn een pruttelende vrouwenstem. 'Ho, ho, ho. Als u zo gaat beginnen, komen we natuurlijk nergens. U gaat er voor het gemak vanuit dat ik u kan verstaan, maar helaas voor u, begrijp ik er geen woord van. Dus als u mijn hulp wilt, zou ik opnieuw beginnen en dan in het Nederlands.’
Mijn haren stonden recht overeind. Prima dat ze geen Fries spreekt, maar ze hoort het wel te verstaan. En als dat niet het geval is, dan mag ze dat aangeven maar niet op zo'n belerend toontje alsof ík onnozel ben. Het is per slot van rekening haar tekortkoming. Mietje die ik ben durfde ik dat natuurlijk niet te zeggen. Ik had haar hulp immers nog nodig, dus als een mak lammetje begon ik toch maar in het Hollands. Terwijl ik eigenlijk had moeten zeggen: 'Goed, geeft u me dan maar een collega die me wél kan verstaan.'
Kennelijk hebben Hollanders het idee dat onze taal ondergeschikt is aan het Nederlands. Een week of wat geleden sprak ik met een dame die zeurde dat er in haar dorp zo slecht Nederlands werd gesproken. Ze kon er niets van verstaan. ‘Dat boter, brie en nog wat kaas, ik begrijp er niets van.’
Ik zie haar al zitten op zo'n feestje. Nukkig de armen over elkaar, neus in de lucht omdat ze zich te goed voelt om ook maar een heel klein beetje haar best te doen om ons te verstaan. Geloof mij, zo kom je er niet. Met zo'n houding is iedereen in een dorp direct klaar met je.
Maar gelukkig voor deze beide dames loopt het aantal mensen dat Fries spreekt steeds verder terug. Grote kans dat ze over twintig jaar niemand meer tegenkomen die in het Fries tegen hen begint. Maar tot het zover is, vind ik Sietske haar straf- en dwangmaatregelen helemaal zo gek nog niet. Dat ik tegen dat vervelende mens aan de telefoon kan zeggen: 'U verstaat geen Fries? Ha! Dat zeg ik tegen Sietske!'
En voor de feestjesfeeks heb ik maar één boodschap: ‘Boter, brie en gorgonzolakaas. In Friesland zijn wij de baas.’
