Stel, ik wil mijn badkamer verbouwen. Daarvoor vraag ik drie installatiemonteurs om een offerte. De eerste is verreweg de goedkoopste, maar komt uit Limburg. De tweede is één-na goedkoopste en komt uit Friesland, maar ik heb er nog nooit van gehoord. En de derde is de duurste, maar komt uit mijn eigen dorp en heeft net de badkamer van mijn buurman verbouwd, die daar ontzettend blij mee is. Welke kies ik?
Dan wordt het nummer drie. Die is dan wellicht iets duurder, maar wel dichtbij en vertrouwd. En zo kiezen de meeste mensen, denk ik. Liever iets duurder, maar wel goed. Behalve als je bij de gemeente of provincie werkt. Dan kijk je uitsluitend naar de prijs. Althans, dat is mijn conclusie als het gaat om de aanbesteding van het vervoer.
De afgelopen weken was er bijna iedere dag wel nieuws over stakende bus- en taxichauffeurs. Te beginnen bij de stakende taxichauffeurs van Taxi Waaksma eind december. Al jaren verzorgt Waaksma het vervoer in Noordoost-Friesland. Maar bij chaotische nieuwe aanbestedingen werd hun takenpakket overgenomen door een ander bedrijf. Wel stelde de gemeente als eis dat de chauffeurs van Waaksma óók werden overgenomen.
Dat werd 'netjes' gedaan, ware het niet dat de Friese Waaksma-chauffeurs aan de slag kunnen in Emmen. Op eigen kosten moeten ze iedere dag van Noordoost-Friesland naar Drenthe rijden, om daar bij de nieuwe baas nog eens minder te verdienen ook. En dat allemaal vanwege die nieuwe aanbesteding van de gemeente.
"Nee", zei wethouder Pytsje de Graaf. "Hier kan ík niets aan doen. Ik zou graag invloed hebben, maar dat gaat niet lukken." Daarbij wees ze met een verontschuldigend vingertje naar de Cao-afspraken die waren gemaakt. Op deze afspraken had ze geen invloed en dus liet ze al die chauffeurs keihard in de stront zakken.
Het nieuwe jaar was nog maar net begonnen of de tweede staking in de vervoersbranche was een feit. Dit keer geen taxichauffeurs maar buschauffeurs. En niet alleen in Friesland, maar in heel Nederland. Reden voor de staking in januari was de hoge werkdruk. Chauffeurs moeten tegenwoordig vier uur achter elkaar rijden zonder plaspauze. En raken ze achter op schema, dan moeten ze deze tijd inhalen in de eigen lunchpauze. Dat zorgt voor stress.
Die hoge werkdruk is echter niet alleen de schuld van de vervoersmaatschappijen, stelden de vakbonden. Ook de provincie heeft hierin een taak. Door de provinciale aanbestedingen worden vervoerders gedwongen om zo laag mogelijk in te schrijven. De goedkoopste aanbieder wint namelijk. En dus zijn chauffeurs de dupe, omdat zij een tandje bij moeten zetten.
"Niets van waar", concludeerde gedeputeerde Johannes Kramer. Volgens hem had de provincie hier geen enkele verantwoordelijkheid voor. "Iedereen moet zich houden aan de Cao-afspraken. Daar zit de overheid niet tussen." Lekker makkelijk. Opnieuw liet de overheid de chauffeurs stikken.
En voor wie denkt dat we dan alles wel zo'n beetje gehad hebben, was er vorige week het bericht over de chaos die ontstond op de eerste dag van het nieuwe leerlingenvervoer in - alweer - Noordoost-Friesland. Kinderen die naar het speciaal onderwijs moesten, werden te laat of helemaal niet opgehaald. Bovendien hadden ze plots een andere chauffeur, wat bij deze doelgroep voor grote onrust zorgt. Die chauffeur zou vooraf langskomen voor een kennismaking, maar dat was niet gedaan. Gefrustreerde kinderen en boze ouders waren het gevolg.
Je zult maar chauffeur zijn. Krijg je al die klachten van klanten over je heen, terwijl je al de hele dag een race tegen de klok voert om overal op tijd te komen. Geen tijd om te pissen, omdat je schema dan hopeloos in de war raakt. En het meest frustrerende van alles: jij krijgt wel alle shit over je heen, maar je kunt er totaal niets aan doen, want alles wordt in de hoogste kamertjes besloten.
Bij gemeenten en provincies hebben ze de mond vol van MVO: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Dat is een essentieel criterium bij de aanbesteding. Maar volgens mij gaat dat verder dan de vraag of een bus of taxi op aardgas rijdt. Het gaat vooral om de verantwoordelijkheid die je als overheid hebt voor je mensen. In plaats van te kijken naar het kostenplaatje, moet je kijken naar het grotere plaatje. Wat betekent mijn besluit voor werkgevers en werknemers in de regio?
Als burger steek ik mijn belastingcenten liever in een duurdere vervoerder, die dichtbij en vertrouwd is. Want er is nu maar één iemand die de rekening betaalt: onze chauffeurs.
