De onderwijsinspectie meldde vorige week dat er op de meeste Friese scholen nog altijd te weinig wordt gedaan aan de Friese taalbeheersing. Gedeputeerde Sietske Poepjes kondigde meteen strenge sancties aan. Scholen die onvoldoende tijd aan het Fries besteden, zouden volgens haar een boete moeten krijgen. Maar of dat nou de manier is om het Fries op scholen nieuw leven in te blazen, betwijfel ik ten zeerste.
Geloof me: ik ben de laatste die roept dat de Friese taal op scholen niet belangrijk is. Ik ben blij dat ik heb geleerd om Fries te lezen, te schrijven en te spreken. Maar ik kan niet ontkennen dat er de afgelopen 25 jaar veel veranderd is in het onderwijs. Toen ik op de basisschool zat, was er hooguit een handjevol kinderen dat geen Fries sprak.
Op het schoolplein deden we volop aan taalontwikkeling. Dat gold voor beide partijen. Wij als Friezen vertelden over de 'buisduik' en nodigden klasgenoten uit om bij ons ‘uitvanhuis’ te komen. Spelenderwijs ontdekten we dat de juiste woorden zakdoek en logeren waren. En de Hollanders wisten voortaan wat een 'bûsdoek' was en bij wie ze wel en niet 'út fan hûs' wilden.
Ik geloof dat ik tot aan groep acht alleen Fries heb gesproken. Zou de huidige onderwijsinspectie een blik in onze klas hebben geworpen, dan had mijn basisschool anno 2019 ongetwijfeld een boete gekregen voor het onvoldoende aanbieden van de Nederlandse taal. Daardoor zouden wij als kinderen vast allerlei achterstanden hebben opgelopen.
Vergelijk mijn klas van 25 jaar geleden met een klas van nu en de verschillen kunnen niet groter zijn. Op het schoolplein hoor je een uiteenlopende mix van Turks, Arabisch, Pools, Zweeds, Chinees, Spaans, Duits en Russisch. Leerlingen komen uit allerlei landen, met allerlei talen. Een klaslokaal is vandaag de dag een rijke voedingsbodem voor vreemde talen. En juist daar moeten we ons voordeel mee doen.
Dat vindt ook Joana Duarte, lector Meertaligheid en Geletterdheid. Zij pleit voor een holistisch taalbeleid op scholen. Dus niet alleen focussen op Fries, Nederlands en Engels, zoals veel scholen doen, maar aandacht voor alle talen in de klas. "Wanneer er ruimte is voor je eigen moedertaal, kun je gemakkelijker een nieuwe taal leren", vertelde ze. "Pas wanneer je de taal van je hart spreekt, kom je dichter bij elkaar."
Gelijk heeft ze. In plaats van de sticker 'Praat mar Frysk', zou er in alle schoollokalen een sticker met 'Praat de taal van je hart' moeten hangen. En of dat nu een pompeblêd is of niet, daar taalt niemand dan meer naar.
