Afgelopen week werd bekend dat het aantal megastallen in Friesland de afgelopen jaren flink is toegenomen. Waren dat er in 2010 nog 72, zeven jaar later stond de teller op 115. Wakker Dier maakt zich grote zorgen om die stijging. Schaalvergroting is volgens hen niet goed voor het dierenwelzijn. Maar hebben wij mensen ook niet overal te maken met schaalvergroting?
Scholen, verzorgingshuizen, gemeenten: alles moet groter. Overal zie je dat kleine dorpsscholen sluiten, zodat er een dorp verderop een grotere school ontstaat. Zoals in De Tike bijvoorbeeld. Daar dreigt sluiting van de school omdat er te weinig leerlingen zijn. Als het aan de koepel ligt, gaat de school dicht en moeten de kinderen naar een school in één van de omliggende dorpen.
Ik heb als kind op een basisschool gezeten die alle jaren net genoeg leerlingen had om door te gaan. Ik kende iedereen. Van groep 1 tot groep 8; ik wist exact wie broertjes en zusjes van elkaar waren en zelfs neefjes en nichtjes kon ik moeiteloos aanwijzen. Hoe anders is dat wanneer ik tegenwoordig de kids ophaal uit school. Wanneer er iemand zwaait en ik vraag: wie is dat, dan halen ze hun schouders op. Geen idee.
Verzorgingshuizen: hetzelfde verhaal. Kleinschalige woonvormen sluiten de deuren om plaats te maken voor grote zorgfabrieken. De sluiting van De Spiker in Ternaard is zo'n voorbeeld en afgelopen week las ik het bericht over Nij Ylostins in IJlst dat wordt gesloten. Waar deze mensen naartoe moeten, is op dit moment nog onduidelijk. Maar de kans dat ze in eigen stad of dorp kunnen blijven wonen, is klein.
Niet te vergeten de schaalvergroting van onze gemeenten. Kon je voorheen in Wommels nog naar het gemeentehuis wandelen om een nieuw paspoort aan te vragen, voortaan moet je naar Sneek. In Wommels zat je buurvrouw achter de balie, in Sneek ben je een nummer. Een nobody. Slechts één van die 84.000 inwoners van de gemeente. Je wordt niet langer opgeroepen als 'Mevrouw Van der Zee', het is voortaan: 'Dingdong: nummer 63'.
En dan maakt Wakker Dier zich zorgen over de schaalvergroting in de agrarische sector. Volgens hen zitten er te veel risico's aan de megastallen. Ik citeer uit het bericht: “Bij brand of ziekte, treft het direct ontzettend veel dieren. Daarnaast komt het dierenwelzijn steeds meer in het gedrang, door de focus op de lagere kosten. Maar het is tegelijkertijd ook heel duidelijk dat er iets niet goed gaat in deze sector. Dat boeren steeds meer koeien moeten hebben om een nette boterham te verdienen en dat er iets goed mis is met de prijs die wij voor melk betalen."
Volgens mij kun je dit citaat ook toepassen op ons onderwijs, de zorg en de overheid. Probeer maar eens. “Bij brand of ziekte, treft het direct ontzettend veel kinderen. Daarnaast komt het kindwelzijn steeds meer in het gedrang, door de focus op de lagere kosten. Maar het is tegelijkertijd ook een heel duidelijk signaal dat er iets niet goed gaat in het onderwijs. Dat scholen steeds meer leerlingen moeten hebben om een nette boterham te verdienen en dat er iets goed mis is met de prijs die wij voor de toekomst van onze kinderen betalen."
Vervang de woorden 'kinderen' en 'onderwijs' door 'ouderen' en 'zorg' en je kunt het riedeltje zo opnieuw opdreunen. Of door 'inwoners' en 'gemeenten'; past ook precies. Met andere woorden: schaalvergroting is niet alleen een probleem in de agrarische sector; je ziet het overal gebeuren. Alleen is er niemand die aan de bel trekt. We laten het allemaal gebeuren.
Hoog tijd dat er een stichting Wakker Mens opstaat, die de kont tegen de krib gooit. Want anders worden we net als die koeien in zo'n megastal gewoon uitgemolken.
