'Wees jij dan de wijste.' Dat zei m'n moeder vroeger altijd wanneer ik ruzie had met m'n broer. Daarmee bedoelde ze dat ik hem gewoon moest negeren wanneer 'ie me plaagde. Het was natuurlijk een compliment dat ze me als de meest wijze van ons twee inschatte, maar poeh he, wat is dat lastig om je stil te houden wanneer iemand je uitdaagt.
Ik moest er aan denken toen ik een artikel las over de Agrarische Schouw vorige week in Joure. Dit is een grote vakbeurs voor boeren. Thema dit jaar was 'Kom laten we de burger eens lekker de schuld geven' en ging over de relatie tussen burgers en boeren. Eén van de sprekers was Jan Cees Vogelaar, voorzitter van de stichting Mesdag Zuivelfonds. Volgens hem laten boeren zich te gemakkelijk in het verdomhoekje duwen en nemen ze maar wat graag de rol van pispaaltje op zich. 'U maakt zelf uit of u terugmept of pispaal blijft', vond hij. Maar ik weet niet of dit wel zo zwart wit is.
Ik schrijf bijna iedere dag een tekst. Die stuur ik meestal op naar de klant, die er iets van vindt. Ik krijg dus dagelijks opmerkingen op mijn schrijfkunsten. Soms ben ik het er mee eens, soms niet. In dat laatste geval mail ik een korte reactie terug, waarin ik uitleg waarom ik het zo heb geschreven. Inmiddels ben ik gewend om altijd een kritische volger te hebben, namelijk mijn klant. Maar ik moet er niet aan denken dat bij álles wat ik doe iemand me op de vingers kijkt. Of erger nog: dat er continu iemand is die commentaar heeft.
Zo is dat wel bij boeren. Iedereen heeft tegenwoordig een mening over onze boeren. En dat is prima, ware het niet dat een mening hebben niet meer genoeg is. Boeren moeten namelijk ook lúisteren naar al die meningen. In kranten, op tv en de radio is bijna iedere dag wel een discussie over het boerenberoep. ‘Dit moet anders, dat moet stoppen’ en puntje bij paaltje is het allemaal de schuld van de boer. En niet alleen mensen die er verstand van hebben laten zich horen. Vooral ook mensen die er niet zo veel verstand van hebben. En de boer? Die houdt zich wijselijk stil.
De boeren die ik ken halen hoofdschuddend de schouders op wanneer er weer onzin wordt verkondigd. Die laten al dat commentaar zo bij hun overall langs glijden. Want hoe moet je als boer al die schreeuwers een weerwoord geven? Waar haal je de tijd vandaan om iedere keer weer een ingezonden brief te schrijven om jouw kant van het verhaal uit te leggen? Die tijd is er niet. Dus houden boeren zich stil. Althans, meestal.
Twee weken geleden was ik op bezoek bij twee boeren die zich niet langer stil wilden houden. Die klaar waren met al dat geneuzel en mij vroegen om hun verhaal op papier te zetten. "Alles moet tegenwoordig duurzaam en biologisch", vertelden ze, "maar trek bij de grootste fanatici de koelkast open en kijk wat er staat. Grote kans dat het goedkope melk van twee kwartjes is in plaats van de duurdere weidemelk."
Al met al was ik twee uur onder de pannen om hun gehele verhaal aan te horen. Het is me gelukt om het in één a4'tje samen te vatten. Deze beide boeren laten zien dat ze niet monddood zijn en weerwoord durven geven. 'Wat nou als mensen er niets mee doen', vroeg ik de heren. Ze haalden opnieuw de schouders op. 'We hebben ons best gedaan. Meer kun je niet doen.'
En ze hebben gelijk. Soms moet het boerenverstand het winnen van de schreeuwers. En toen hoorde ik m'n moeder er in gedachten achteraan zeggen: 'Wees jij dan de wijste.'
